Terwijl je een fantastisch koel glas goudkleurig bier leegdrinkt, is de kans klein dat je je afvraagt hoe groen het brouwproces is geweest en hoeveel energie het heeft gekost van mout tot mond. Gedreven door de noodzaak om de ecologische voetafdruk te verkleinen en de wens om de kosten te drukken – vooral in deze tijden van hoge volatiliteit van de energieprijzen – hebben brouwerijen echter een breed scala aan maatregelen en technologieën gedistilleerd om zowel het energieverbruik als de uitstoot te verminderen, variërend van eenvoudige en verstandige maatregelen tot zeer innovatieve maatregelen.
Nummers
Om een idee te krijgen van wat het brouwen van 100 liter bier inhoudt, moet je deze getallen erbij drin
– energiebehoefte:+/_ 40 kWh
– waarvan 70% in de vorm van elektriciteit
– en 30 % thermische warmte
– behoefte aan water: 400 tot 700 liter
– koolstofvoetafdruk 53 kg CO2e lokaal bier in de pub
– 88 kg CO2e buitenlands bier in een café of plaatselijk gebrouwen bier uit een winkel
– 158 kg CO2e buitenlands bier uit de winkel
De grootste bijdragers aan de kooldioxide-uitstoot bij de productie van bier zijn:
Productie en vervoer van flessen 27
retail elektriciteitsverbruik 20
Productie en vervoer van mout 18
Brouwerijen in de Verenigde Staten besteden jaarlijks 200 miljoen dollar aan energiekosten.(E. Worell, 2021)
Alcoholische dranken vertegenwoordigen ongeveer 1,5% van de uitstoot van het Verenigd Koninkrijk.(M. Barker, 2018)
Source: Brewers Association
Gemeenschappelijke duurzame maatregelen
Net als in andere sectoren nemen brouwerijen vaker acties die vier doelen dienen:
1. de vraag naar elektriciteit verminderen: procesoptimalisatie; energiebalancering; VSD-motoren (motoren met variabele snelheid); warmtekrachtkoppelingssystemen (WKK); gebruik van compressiefilters in plaats van plaatfilters; warmteterugwinning uit koeling
2. de warmtevraag verminderen: terugwinning van afvalwarmte; isolerende apparatuur; terugwinning van rookgaswarmte; controle van condenspotten; gebruik van warmwaterbuffertanks
3. uitstoot verminderen: ‘groene’ elektriciteit kopen; overstappen van aardgas op biogas; brouwerijafval omzetten in veevoer; zonnepanelen en windgeneratoren installeren op brouwerijen en distributiecentra; anaerobe afvalwaterzuivering
4. waterverbruik verminderen: gebruik van de Merlin-ketel van Steinecker die gebruik maakt van een plaatverwarming; hergebruik van water bij het maischen, wassen en schoonmaken van flessen; terugwinning van condensaat.
Veel van deze maatregelen resulteren in dubbele of drievoudige doelen, zoals anaerobe afvalwaterzuivering die emissies vermindert en biogas creëert dat kan worden gebruikt als alternatieve, duurzame energiebron.
State of the art
Maar sommige brouwerijen investeren in meer innovatieve maatregelen, wat tot zeer interessante initiatieven leidt: de regionale samenwerking tussen de Nederlandse brouwerij Grolsch en afvalverwerkingsbedrijf Twence is een uitstekend voorbeeld van innovatie op het gebied van samenwerking. Twence gebruikt de restwarmte van hun op biomassa (niet herbruikbaar hout) gestookte elektriciteitscentrale om warm water te produceren voor Grolsch, waardoor het niet nutteloos in de lucht wordt geloosd, maar een nuttige en duurzame toepassing krijgt. Grolsch Enschede gebruikt het warme water voor het verwarmen van pasteuriseer- en spoelmachines en ook voor het verwarmen van hun gebouwen. Een mooie reductie van CO2 en aardgasvraag, die een belangrijke stap vormt in het realiseren van de lokale energietransitie. Een vergelijkbaar regionaal voorbeeld is de samenwerking tussen een Heineken brouwerij en het lokale Nederlandse Waterschap, dat verantwoordelijk is voor het zuiveren van afvalwater. Heineken Den Bosch heeft zijn ketels aangepast om gebruik te maken van het biogas, dat een afvalproduct is van het reinigingsproces van de afvalwaterfabriek. Het gebruik van dit biogas heeft geresulteerd in een jaarlijkse reductie van 11 miljoen kilogram CO2.
Het is misschien niet verwonderlijk dat dergelijke initiatieven plaatsvinden in een klein land met een dichte industrie.
Een veelbelovende technische innovatie is de verbranding van ijzerpoeder als energiebron. In een pilotproject genaamd: ‘The Metal Power Project’ werken Swinkels Family Brewers Bavaria en de Technische Universiteit Eindhoven samen aan de industriële toepassing van het verbranden van metaalpoeder als alternatieve warmtebron voor kolen of gas. Het verbrandingsproduct, roestpoeder, wordt met behulp van hernieuwbare energie weer omgezet in metaalpoeder, waardoor het metaal een duurzame, circulaire energiedrager wordt.
En multinational AB InBev moest volledig ‘buiten het vat’ denken om hun toch al zeer efficiënte kookprocessen te optimaliseren: hun nieuwe techniek simuleert gasbellen door gas in het bier te blazen. De thermische reactie die nodig is om bier te brouwen, wordt bereikt terwijl de vloeistoftemperatuur onder het kookpunt blijft. Toegepast op al hun brouwerijen bespaart deze techniek 3 miljard liter water. Daar drink ik op!
Solar thermal heat
Wat hier zeker ontbreekt is thermische zonne-energie; een vorm van hernieuwbare energie die de kracht van de zon benut door parabolische reflectoren te gebruiken om warmte op te wekken in een smalle collectorbuis gevuld met thermische olie onder vacuüm. De olie wordt naar een warmtewisselaar getransporteerd om direct heet water of stoom te produceren met een temperatuur tot 400 graden Celsius. Oude wijn in nieuwe zakken, zou je kunnen zeggen, en dat klopt precies: gebaseerd op oude Egyptische techniek maar zo efficiënt gemaakt dat het zelfs in Noord-Europa rendabel is. Zelfs in de winter levert het systeem voldoende warm water met een temperatuur van 130 graden Celsius om brouwketels, reservetanks voor warmwaterprocessen, Clean In Place-systemen en gebouwen te verwarmen.
Azteq
Azteq bouwt deze installaties op maat voor industrieën die thermische energie nodig hebben, zoals Heineken in Sevilla. Maar wat nog indrukwekkender is aan dit bedrijf dan hun techniek, is het aanbod dat ze hun klanten doen: ze beloven een zonnewarmtesysteem op maat te ontwerpen, te ontwikkelen en te bouwen en de benodigde hoeveelheid warmte op afroep te leveren voor een periode van minstens 20 jaar voor een prijs die gegarandeerd lager is dan de werkelijke aardgasprijs gedurende deze periode. Voor een planeet vol duurzame bierbuiken!